Vergide Son Söz Anayasa Mahkemesi'nde Mi Olacak? / İsmail Kökbulut

 Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru 12 Eylül 2010 tarihinde yapılan referandumla hukuk sistemimize girmiş yeni bir hak arama yolu.

Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvurular 23 Eylül 2012 tarihinden itibaren fiilen alınmaya başladı.
Bireysel başvuru; temel hak ve özgürlükleri, kamu gücünün işlem, eylem ya da ihmali nedeniyle ihlal edilen bireylerin, diğer başvuru yollarını tükettikten sonra başvurdukları istisnai ve ikincil nitelikte bir hak arama yolu olarak tanımlanabilir. Bu hafta ki konumuz; Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru yolları ve vergi davalarının bu kapsamda değerlendirilip değerlendirmeyeceği.

Bireysel başvuru hangi durumlarda söz konusu olur?

Herkes; Anayasa'da güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve buna ek Türkiye'nin taraf olduğu protokoller kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından, ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesi'ne başvurabilecek.

Bu hak ve özgürlüklere örnek olarak; yaşama hakkı, işkence ve eziyet yasağı, zorla çalıştırma yasağı, kişi hürriyeti ve güvenliği, hak arama hürriyeti, suç ve cezaların kanuniliği, özel hayata, aile hayatına, konut ve haberleşmeye saygı, düşünce, din ve vicdan hürriyeti, düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti, toplantı ve örgütlenme hürriyeti ve mülkiyet hakkı gösterilebilir.

Ancak; ihlale neden olduğu ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal için, ilgili kanunlarda öngörülmüş idari ve yargısal başvuru yollarının tamamının, Yüce Mahkemeye bireysel başvuru yapılmadan önce tüketilmiş olması gerekmekte.

Bireysel başvuru hakkı kime ait?

Bireysel başvuru ancak ihlale yol açtığı ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal nedeniyle güncel ve kişisel bir hakkı doğrudan etkilenenler tarafından yapılabilecek. Kamu tüzel kişileri bireysel başvuru yapamayacak; özel hukuk tüzel kişileri ise sadece tüzel kişiliğe ait haklarının ihlal edildiği gerekçesiyle bireysel başvuruda bulunabilecek.

Başvuru nasıl ve nereye yapılacak?

Bireysel başvurular, Anayasa Mahkemesi'nin resmi internet adresi olan www.anayasa.gov.tr adresinde bulunan başvuru formu kullanılarak yapılacak.

Başvuru; Anayasa Mahkemesi'ne şahsen yapılabileceği gibi diğer mahkemeler ya da yurt dışı temsilcilikler vasıtasıyla da yapılabilecek. Bireysel başvuru için avukat tutulması zorunluluğu ise bulunmamakta.

Başvurular harca tabi!

Bireysel başvurular harca tabi. 2012 yılı için harç tutarı 172.50 TL. Başvurucunun söz konusu harcı ödeme gücünün bulunmaması halinde ise adli yardım talebinde bulunması mümkün. Ayrıca bireysel başvuru hakkını açıkça kötüye kullandığı tespit edilen başvurucular aleyhine, yargılama giderlerinin dışında, 2 bin Türk Lirasından fazla olmamak üzere disiplin para cezasına da hükmedilebilecek.
Bireysel başvurunun sonucunda ne olacak?

Yüce Mahkeme tarafından yapılacak inceleme sonunda, başvurucunun hakkının ihlal edildiğine ya da edilmediğine karar verilecek. İhlal kararı verilmesi hâlinde ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılması için yapılması gerekenlere hükmedilecek.

Tespit edilen ihlal bir mahkeme kararından kaynaklanmışsa, ihlali ve sonuçlarını ortadan kaldırmak için yeniden yargılama yapmak üzere dosya ilgili mahkemeye gönderilecek. Yeniden yargılama yapılmasında hukuki yarar bulunmayan hallerde ise başvurucu lehine tazminata hükmedilebilecek veya genel mahkemelerde dava açılması yolu gösterilebilecek.

Yeni bir kapı: Vergisel uyuşmazlıklarda bireysel başvuru yolu

Gerek Anayasamıza gerekse İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ek 1 No'lu protokole göre; ilke olarak herkes, mülkiyet ve miras hakkına sahip. Ancak "mülkiyet hakkı" düzenlemesi; devletin, vergilerin toplanmasını ve ödenmesini sağlamak için gerekli gördüğü kanunları çıkarılabilmesine ve bu kanunları uygulamasına engel teşkil etmiyor. Yani, mülkiyete sahip olabilmek anayasal bir hak ise vergi de anayasal bir ödev.

Bu anlamda vergisel uyuşmazlıkların anayasa yargısı önüne bireysel başvuru yolu ile götürülebilmesi için mülkiyet hakkına yapılacak vergisel müdahalenin meşru ve haklı bir temelden yoksun olması gerekmekte.
İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi'nin içtihatlarını da dikkate aldığımızda, önümüzdeki dönemde;

- Ulaşılabilir, öngörülebilir veya belirli olmayan düzenlemeler ile vergi alınması,

- Nesnel kıstaslardan uzak olarak, kişiye özel nitelik arz eden uygulamalar ile ek mali yükler getirilmesi,

- Bireysel ve kamusal yarar arasındaki dengenin çok bariz bir şekilde, ölçülülükten saparak birey aleyhine bozulması,

- Uyuşmazlıkların makul bir sürede çözümlenmemesi gibi durumlarda, vergisel uyuşmazlıkların "mülkiyet hakkı" ve "adil yargılanma hakkı" bağlamlarında bireysel başvuru yolu ile Anayasa Mahkemesi'ne götürülebilmesi kanaatimizce mümkün olacak.

Şüphesiz vergisel uyuşmazlıkların bireysel başvuru yoluna konu edilmesinin sınırı hususunda son sözü, içtihatları ile Yüce Mahkeme söyleyecek.

(Kaynak: Bugün Gazetesi | 08.10.2012)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.