Sigortalılık Statüsünde Üstünlük / Tahsin Sınav

 Bir bireyin çalışma hayatında çeşitli iktisadî faaliyetlere katılması ve bu nedenle bu bireyin aynı anda birden fazla sigortalılık türünü kapsayacak şekilde çalışması mümkündür. Gerçekten bu kişi, memur olabilir; ayrıca "aynı anda" hem iş sözleşmesine göre çalışabilir, hem de herhangi bir ticari faaliyeti nedeniyle vergi mükellefi olarak iktisadî faaliyet gösterebilir. Ancak sigortalılıkta tek statünün geçerliliği ilkesi uygulanmaktadır. Önceden 506 sayılı Yasa'ya göre, her iki faaliyet nedeniyle ayrı ayrı sigortalılık ilişkisi kurulamazdı ve önceden başlayan sigortalılık statüsü kesintiye uğrayıncaya kadar, sigortalı kişi sonradan başlayan sigortalılık statüsü nedeniyle prim ödemek zorunda tutulmazdı. Bu uygulama, 5510 sayılı Yasa döneminde, 01.03.2011 tarihine kadar da devam etti. Bu tarihten itibaren, önceden başlayan sigortalılığın geçerli olması ilkesi, terk edilerek, yerine sigortalılığın üstünlüğü ilkesi benimsenmekte; sigortalılık statülerinde üstünlük sıralaması, 4/c, 4/a ve 4/b biçiminde düzenlenmiş bulunmaktadır. Şöyle ki;

Belirtilen tarihten itibaren, 5510 sayılı Kanun'un "sigortalılık hallerinin birleşmesi" başlıklı ve 6111 sayılı Torba Yasa'nın 33'üncü maddesiyle değişik, 53'üncü maddesi hükmüne göre, sigortalının, 5510 sayılı Yasa'nın 4/a ve b bentlerinde yer alan sigortalılık statüleri ile 4/c bendinde yer alan sigortalılık statüsüne aynı anda tâbi olacak şekilde çalışması halinde, öncelikle 4/c kapsamında; 4/a ve 4/b bentlerinde yer alan sigortalılık statülerine tâbi olacak şekilde çalışması halinde ise 4/a kapsamında sigortalı sayılması uygulaması başlamıştır. 5510 sayılı Kanun'un 53'üncü maddesi birinci fıkrasındaki bu yeni değişiklik, 4/a ve 4/b kapsamında sigortalı sayılmayı gerektirir çalışması olanlar için, sigortalılıkta teklik ilkesi gereği, önceden başlayan sigortalılığın geçerli olacağı ilkesini ortadan kaldırmış; bunun yerine sigortalılığın üstünlüğü (hiyerarşi) ilkesini getirmiştir. Dolayısıyla 4/b kapsamında sigortalı olması gerekenler/sigortalı olanlar, aynı zamanda kısmi süreli iş sözleşmesiyle başka işyerinde de çalışırsa, çalışma gün sayısına bakılmaksızın 4/b kapsamındaki sigortalılık sona erecek, çalıştıkları süreler/prim ödenen süreler kadar 4/a kapsamında sigortalı olacaklardır.

Mart 2011 ayı başında (yani 01.03.2011 tarihine) yürürlüğe giren bu yeni düzenleme, 4/c sigortalılığını 4/a ve 4/b sigortalılığından üstün tutmakta, kişinin 4/a ve 4/b sigortalısı olmayı gerektirir bir faaliyetinin varlığı halinde ise, bu kez, 4/a sigortalılığını geçerli sayarak 4/b sigortalılığını pasif duruma getirmektedir. Bu düzenlemenin yansıması olarak önceden başlayan sigortalılığın geçerli olacağı ilkesi tümüyle terk edilmiş olacaktır. Dolayısıyla vergi mükellefi, limited şirket ortağı ya da anonim şirket yönetim kurulu üyesi ve ortağı olduğu için 4/b sigortalısı sayılanlar, artık iş sözleşmesiyle 4/a sigortalısı olarak bir başka işyerinde çalışırlarsa, 4/b sigortalılığı, bu sürelerde kesintiye uğrayacaktır. Ancak hemen belirtelim ki, bu sigortalıların kendi işyerlerinden 4/a sigortalısı olmaları mümkün değildir.

Bu düzenlemenin önemli bir sonucu olarak, sigortalılığın üstünlüğü ilkesi, emekli olma yaşını düşürecek; yani 4/b sigortalısı sayılan küçük esnaf ile sembolik olarak şirket ortağı olan ve esasında kazancının büyük çoğunluğunu iş sözleşmesiyle başka işyerinde çalışarak elde eden sigortalıları, 4/a şartlarından emekli etme işlevi görecek olup, bu kişiler, örneğin 9000 prim ödeme günü yerine, daha az sigorta primi ödeyerek, daha erken emekli olabilme yanında, 4/a (eski SSK) sigortalılığı şartlarından emekli olup, 4/b sigortalılığına oranla daha yüksek maaş da alabileceklerdir.

Başka bir ifadeyle, belirtilen sonuçları gereği, sigortalılığın üstünlüğü ilkesi, 4/b sigortalıları açısından, örtülü biçimde, emeklilik yaşını düşüren bir uygulama olmuştur. Böylece emekliğe esas sigortalılık türü ya da statüsü, 4/b değil de 4/a sigortalılığı olacağı için, son yedi yılda en az 3,5 sene 4/a sigortalılığı primi ödenmesi koşuluyla, emekli maaşlarını da yükseltme işlevi görecektir. Bu yeni düzenleme, salt 4/a sigortalılığı, yani eski tabirle SSK sigortalılığı şartlarından emekli olma adına, işyeri devri, şirket hissesi devri gibi, önceden yapılagelen göstermelik işlemleri azaltacak ya da ortadan kaldıracaktır.

Kısaca tekrar analiz edersek; 1 Mart 2011 tarihinden önce de hem 4/a, hem 4/b sigortalılığı primi yatırılamamakta; bu dönemde de, eğer önce 4/b sigortalılığı başlamışsa, önce başlayan sigortalılık geçerli olup, çakışan dönemde 4/a sigortalılığı primi yatırılmış olsa da geçersiz olmaktaydı. 1 Mart 2011 tarihinden sonra ise, 4/b kapsamında sigortalı sayılan kişi, başka işyerinde ayda 1 gün dahi olsa 4/a sigortalılığı kapsamında çalışmaya başlamışsa, o anda 4/b sigortalılığı, sona ermekte ve bu durum, 4/a sigortalılığı sona erene kadar devam etmektedir. Dolayısıyla 01.03.2011 tarihinden sonra, ne zaman 4/a sigortalılığı kapsamında işe giriş varsa, bu girişten sonraki çıkış anına kadar, 4/b sigortalılığı sona ermiş olmakta ve 4/b sigortalılığı primi ödenmesi de geçersiz sayılmaktadır. Bu durumdan olumsuz etkilenmemek için, belirtilen sürelerde, 30 günden eksik kalan süreleri, isteğe bağlı sigorta ile 30 güne tamamlama imkânı kullanılabilmektedir. Üstelik bu isteğe bağlı sigortalılık da 4/a sigortalılığı kapsamındadır. Bu 4/a sigortalılığı döneminde, isteğe bağlı sigortalılığın başlangıcından önceki 30 günden eksik kalan sürelerin de borçlanma yoluyla 30 güne tamamlaması, sigortalının hakkıdır. Sigortalı, sözkonusu 30 günden eksik kalan süreleri için, borçlanma yoluyla 30 güne tamamlama düşüncesindeyse, 4/a kapsamında sigortalı bildiren işyerinin bağlı olduğu SGK Merkezi'ne borçlanma dilekçesi vererek, bu sürelerin primini ödeyebilir. Belirtilen yeni fırsatların iyi değerlendirilmesi gerekmektedir.

(Kaynak: Yenigün Gazetesi | 19.11.2012)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.