Üniversite Öğrencisi Stajyerlerin Sigortalılığı / Tahsin Yavuz

 Yaklaşık bir ay içerisinde üniversiteler dâhil bütün okullar, yaz tatiline girecek. Ülkemizde yıllardır üniversite-sanayi işbirliği sürecinin oluşturulması hakkında çeşitli çalışmalar yapılıyor. Çalışma hayatında yaz ayları içerisinde yaşanan en önemli çalışma ve eğitim gerçeği, meslekî eğitim ve üniversite öğrencilerinin işyerlerindeki yaz stajlarıdır. Bu stajlara katılan stajyerler, ülkemizin mutlu geleceğinin kurgu ve kurulumunda oldukça önemli beşerî kaynağı oluşturacaklardır. Bu nedenle bugün 'üniversite öğrencisi stajyerlerin sigortalılığı' konusunu ve üniversite öğrencilerini işyerlerinde stajyer olarak çalıştıran işverenlerimizin dikkat etmesi gereken konuları ele alacağım.

Bilindiği üzere, çalışanların sigortalılığını düzenleyen 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 5'inci maddesinde, yüksek öğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrencilerin iş kazası ve meslek hastalığı sigortasına tabi oldukları ve 4/a sigortalılığı kapsamında sigortalı sayılacakları ve bu stajyerlerden bakmakla yükümlü olunan kişi durumunda olmayanların ayrıca genel sağlık sigortası hükümlerine de tabi oldukları hüküm altına alınmış bulunmaktadır.

Staj döneminin gelmesiyle birlikte birçok işyeri ve işletmede meslek lisesi ve bilhassa üniversite öğrencilerinin staj çalışması dönemi de başlayacaktır. Bu kapsamda işyerinde staj yapmak için başvuran üniversite öğrencilerini 3 farklı başlık ve kapsamda değerlendirmek gerekmektedir:

1-Yüksek öğrenimleri sırasında zorunlu staja tabi tutulan üniversite öğrencileri,

2-Yüksek öğrenimleri sırasında okul tarafından staj yapması uygun görülen üniversite öğrencileri,

3-Staj zorunluluğu olmayan, yüksekokul tarafından staj yaptırılmayan, ancak işverenlerce bulunup çalıştırılan üniversite öğrencileri.

Önceden de yazdığım üzere, 6111 sayılı Kanunla ilgili yasalarda yapılan düzenlemelerle, özellikle üniversite öğrencisi stajyerlerin sigortalılıklarıyla ilgili olarak, önemli değişiklikler gerçekleştirilmiştir. Ve 01.03.2011 tarihinden geçerli olmak üzere, yüksek öğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrencilerden okudukları eğitim kurumunda zorunlu staj şartı bulunanlar yanında, okul tarafından staj yapması uygun görülen öğrenciler de staja başladıkları tarih itibariyle sigortalı sayılacaklar ve sigorta primleri de okulları tarafından ödenecektir. Ve okulu tarafından belirlenmiş olan staj süresinin kesinlikle aşılmaması gerekmektedir.

Ancak staj süresinin uzaması nedeni ile belirlenen staj süresinin aşılması durumunda stajyer ile işveren arasındaki ilişki, staj ilişkisinden çıkıp çalışma ilişkisine dönüşecektir. Bu durumda üniversite öğrencisinin okulu tarafından sigorta primleri ödenmeyeceğinden kendisine ödenen ücretten tüm kesintilerin normal sigortalı gibi yapılması gerekecek ve stajdan söz edilemeyecek; üniversite öğrencisi normal çalışan gibi değerlendirilerek tüm sigorta kollarına tabi tutulacaktır.

Staj zorunluluğu olmayan ya da yüksekokul tarafından staj yaptırılmayan ve işverence bulunarak çalıştırılan veya okullarının haberi olmadan öğrencilerin başvurusu ile yaptırılan çalışmalar, staj değildir. Bu şekilde iş sözleşmesiyle çalışan üniversite öğrencileri, işyerinde normal çalışanlar gibi ücret ve sigorta primlerinin işveren tarafından ödenmesi ve ödenen ücretten hem vergi, hem de sigorta priminin kesilmesi gerekmektedir. İş sözleşmesiyle işyerlerinde çalışan üniversite öğrencileri, tüm sigorta kollarından sigorta primine tabi tutularak 01 Belge türü ile Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmesi gerekmektedir; kayıtdışı işçi çalıştırma durumuna düşülmemesi için.

Kısaca, üniversite öğrencileri stajlarını, zorunlu staj, üniversite tarafından uygun bulunan zorunlu olmayan staj ve üniversiteden bağımsız olarak isteğe bağlı yapılan staj olarak yapabilmektedirler. Bu üç tür stajın uygulaması sosyal güvenlik açısından farklı sonuçlar doğurmaktadır. Ayrıca üniversitelerin bölümlerine göre stajyerlerin hakları değişikliktir. Üniversite öğrencisi stajyerlerin bu kapsamda okulları tarafından ödenecek sigorta prim oranı, stajyer öğrenci bakmakla yükümlü olunan kişi değil ise % 1'den % 6'ya çıkarılmıştır. Üniversiteli stajyerlerin tüm bildirimleri okulları tarafından yapılmaktadır. Bunların okulları tarafından SGK'ya tescilleri yapılırken '19-Stajyer' sigortalılık kodunun kullanılması gerekmektedir. Bakmakla yükümlü olunan kişi demek, anne ya da babası üzerinden sağlık yardımı almak ya da anne ya da baba üzerinden ölüme bağlı gelir ya da aylık almak demektir. Üniversite stajyerlerinin 01.03.2011 tarihinden sonra aylık prim ve hizmet belgesiyle yapılacak bildirimlerinde; bunlardan bakmakla yükümlü olunan sigortalılar için 22 numaralı, bakmakla yükümlü olunmayanlar (sağlıktan yararlanma hakkı olmayan) için ise 43 numaralı belge türleri kullanılacaktır. Sözkonusu belgeleri stajyer öğrencilerin üniversiteleri Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirecek ve primlerini ödeyecektir.

Sonuç olarak, yerli ve yabancı meslek lisesi ve üniversite öğrencilerin tüm staj süreçlerini kapsayıp düzenleyen bir Staj Yasası ihtiyacı, gün geçtikçe daha çok belirginleşiyor. Bu nedenle iktisadî gelişimle örtüşüp yönlenen bir Staj Yasa Tasarısı hazırlanıp TBMM gündemine alınmasının günü gelmiştir, artık. Bu konuda hem Hükümete hem de Milletvekillerine görev düşmektedir.

(Kaynak: Yeni Şafak | 27.05.2013)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.