Ülkeler İtibariyle Vergi Türleri

 OECD istatistiklerine bakıldığında, vergi gelirleri emlak sahipleri ve kurumdan çok, orta gelir grubunun kazanç ve harcamasından toplanıyor.
Dünya üzerinde ülkeler, sosyal hizmet ve yatırımlar için başlıca kaynak olan vergi gelirlerini bireylerin kazançları, kurumların kârları, emlak stoku ve ürün ve hizmet alışverişi gibi farklı kaynaklardan elde etmektedirler. Ancak ülkeler itibariyle, toplam vergi gelirlerinin kaynaklara göre dağılımı da değişmektedir. OECD’nin vergi gelirleri istatistikleri veritabanı, üye 34 ülkenin vergi türleri itibariyle gelirlerini göstermekte ve analize imkân kılmaktadır.

Vergi dağılımı

OECD geneline bakıldığında, 2010 itibariyle, vergi gelirlerinin yüzde 44,5’inin ürün ve hizmetler üzerinden -yani dolaylı vergiler-, yüzde 34,2’sinin bireylerin kazançlarından, yüzde 11,8’inin kurumların kazançlarından ve yüzde 7,2’sinin emlak başta olmak üzere servet üzerinden elde edildiği görülüyor. Kayıtdışılık oranı vergi türlerinin dağılımında önemli belirleyicilerden biri. Alman ekonomist Friedrich Schneider’in 2010 senesindeki bir çalışmasına göre kayıtdışılık oranı yüzde 29,1 olan Türkiye’de OECD verilerine göre vergi gelirlerinin yüzde 63,5’i dolaylı vergilerden elde edilirken bireylerin kazançlarından sağlanan gelir vergisinin toplam içindeki payı yüzde 18,7 olarak gerçekleşmiş. Kayıtdışılık oranının aynı çalışmaya göre yüzde 8,1 olduğu İsviçre’de ise dolaylı vergilerin payı yüzde 29,6’da kalırken bireylerden elde edilen gelir vergisinin payı yüzde 42,3 düzeyinde oluşmuş! Bu farklılığı algılayabilmek için kayıtdışılıkla vergi toplanması arasındaki ilişkiyi anlamak gerekiyor. Kayıtdışılıkla birlikte gelir vergisi mükellef tabanı daralıyor ve ‘kayıtdışı istihdam’dan dolayı gelir vergisinin toplanması zorlaşıyor. Vergi denetim sisteminin yetersizliği de gelir vergisinin takibini zorlaştırıyor. Faturalı alışverişlerde tahakkuk eden dolaylı vergiler ise kayıt içinde kalma olasılığının daha yüksek olması ve takibinin kolaylığı nedeniyle kayıtdışılığın yüksek olduğu durumlarda, vergi idarelerinin can simidi haline geliyor. Özellikle, akaryakıt ve iletişim gibi sınırlı sayıda kanaldan tüketiciye ulaşan, alternatifsiz ve zaruri ihtiyaçların konusu olan ve ‘kontrollü sektörlerde’ tüketicilerin toplam harcamalarının önemli bir kısmını dolaylı vergiler oluşturuyor.

Diğer vergiler

OECD genelinde toplam vergi gelirlerindeki payı yüzde 11,8 düzeyinde olan kurumlar vergisinin düşük olmasının sebebi, vergi mevzuatlarının şirketlere tanıdıkları teşvik ve indirimler olarak görülebilir. Kurumlar vergisinin payındaki ülkeler arasındaki farklılıklar da mevzuatla açıklanabilir. Petrol sektörünün ülkenin en büyük faaliyet alanı olduğu Norveç’te, petrol ve enerji şirketlerine getirilen ekstra ve çok yüksek vergiler nedeniyle kurumlar vergisinin payı yüzde 30,4 iken yabancı sermayeyi cezbetmek için kurumlar vergisi avantajları sağlayan İrlanda’da kurumlar vergisinin payı yüzde 11,4 düzeyinde. Vergi teşvik ve istisnalarının etkisini görmek açısından, ABD’de yüzde 35 olan kurumlar vergisi oranının, indirimlerden sonra efektif olarak yüzde 12,6 olduğunu belirtmek faydalı olur. Sadece Anglosakson dünyası ve bazı Uzakdoğu ülkelerinde nispeten yüksek paya sahip olan emlak vergisine ise, son zamanlardaki çalışmalarda, hükümetler tarafından ağırlık verilmesi gerektiği belirtiliyor. Emlak arzının vergiden bağımsız olarak sabit olması ve diğer kaynaklarda olduğu gibi –istihdam, tasarruf vs.- vergi oranlarındaki değişimlerden olumsuz etkilenmeyeceği fikri bu görüşte etkili oluyor. Sözün özü, devletlerin çeşitli vergi kaynakları olmakla birlikte, zaman içinde ve farklı ülkelerde emlak sahipleri ve kurumlar yerine, vergi gelirlerini daha çok orta gelirli geniş bir tabanın kazanç ve harcamalarından elde ettikleri gözlemleniyor.

(Kaynak: Radikal | 06.07.2013)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.