200 Bin Kişinin Sıkıntısı Özel Kuponlarla Çözülü / Okan Güray Bülbül

 Türkiye’de, başta evlere temizliğe gelen kadınlar olmak üzere toplam 180 bin ev işçisi var. Gündelikçi olarak ifade edilen bu kesimin düzenli geliri yok. Emeklilik neredeyse hayal… Sorunun çözümü ise sigorta priminin otomatik kesileceği ‘kuponlarda’ gizli… 

Ev hizmetleri sektörü, özellikle çalışan kadınların ev içi ihtiyaçları açısından önemli bir sektör. TÜİK verilerinde ev işçilerinin (gündelikçilerin) sayısı konusunda kesin rakam yok. Tahminlere göre Türkiye’de 180 bin ev işçisi bulunuyor. 

KAYITDIŞILIK ÇOK YÜKSEK

Gündelikçi olarak çalışanların neredeyse önemli bölümü kayıtdışı çalışıyor. Sektörde yabancı çalışanların yarıdan fazlasının da kayıtdışı olması, yerli çalışanların ise kendilerini ev hanımı olarak görmeleri nedeniyle sektörde kayıtdışılık yaşanıyor. Bunun yanında işin ücret karşılığı yapılan düzenli bir iş olmaması da ayrı sorun oluşturuyor.   

OTOMATİK PRİM SİSTEMİ 

Sorunların önüne geçebilmek için bazı öneriler var. Örneğin, gündelikçilere bankalar tarafından hazırlanan özel kuponlar ile ödeme yapılmasının sağlanması ve her kupondan belli oranda sigorta priminin kupon nakde çevrilirken gündelikçi adına toplanması mümkün olabilir.   

SOSYAL HAKLARI YOK

Ev içi hizmetlerde çalıştırılanlar (sürekli ve ücretli çalışanlar hariç) Sosyal Güvenlik Kanunu’nun dışında yer alıyorlar. Dolayısıyla bu kişilerin çalışma süresi, yıllık izin gibi hakları yok. Evde çalışanların ücretleriyle ilgili de bir düzenleme olmadığı için düşük ücret ve fazla iş yükü altında oluyorlar.

ILO SÖZLEŞME HAZIRLADI AMA...

Gündelikçi ya da dadı fark etmeden, ev işçileri konusunda yaşanan sorun sadece Türkiye’de değil, diğer ülkelerde yaşanıyor. Konuyla ilgili Uluslararası Çalışma Örgütü de (ILO) sorunları görerek üyesi ülkelere kabul ettirmek için ‘Ev İçi Çalışanlar Sözleşmesi’ oluşturdu. Sözleşme 2011’de yayımlandı ama şu ana kadar sadece 8 ülke tarafından onaylandı.

‘GÜVENCE’ İÇİN EN UYGUN YÖNTEM NE?

BU tarz işlerle geçimlerini sağlayanların en büyük sıkıntısı yaptıkları işin düzenli bir iş görüntüsü vermemesi. Gündelikçi olarak ifade edilen kişiler sürekli bir gelire ve çalışma süresine sahip değil. Bu da ‘emeklilik hakkına’ elde edememelerine yol açıyor. Bireyler açısından önemli sıkıntı yaratan bu durumu ortadan kaldıracak uygulamaların acilen geliştirilmesi şart... Bugün bu şartlar altında çalışan kişi sayısı 200 bin civarında.

KARTLI ÜCRET ÖDEMESİ KAYITDIŞILIĞI AZALTIR

- ÖDEME sistemlerinin geliştiği günümüzde gündelikçinin hesabında biriken sigorta primleri oluşturacak şekilde ‘sektöre özel kartlı ödeme yöntemleri’ geliştirilebilir.
- Bu yolla hem gündelikçinin sosyal güvencesi sağlanmış olur, hem de ücretini alması kolaylaşır. 
- Dolayısıyla belirli bir süre sonra emeklilik hakkı doğabilir ve gündelikçilerin sağlık hizmetlerinden yararlanması mümkün olur. 

 

YÜKSEK ÜCRET TERCİH EDİLİYOR 

GÜNDELİKÇİLERİN her türlü yönteme rağmen daha yüksek ücreti sigortalılığa tercih etmesi halinde ne yazık ki sektörün niteliği gereği kontrolü zor ve tespit edilmesi çoğunlukla mümkün olmayan bir çalışma şekli her zaman söz konusu olur.

3 SORU 3 CEVAP

YAŞ BÜYÜTEREK EMEKLİ OLUNMAZ

SORU: Annem kimliğe 6 yaş küçük yazılmış. Şu an kimliğe göre 40 yaşında. 4 bin 500 işgünü var. Sigortaya 1998 girişli. Yaşını büyütüp emekli etmek istiyoruz. (Erdal Şahin) 
CEVAP: Mahkeme kararıyla annenizin yaşını büyütebilirsiniz. Ancak SGK bunu dikkate almaz. Çünkü SGK ilk tescil tarihindeki yaşı dikkate alarak emeklilik işlerini yürütür. Yaş büyütülse bile SGK için geçerli olmaz.

İŞTEN ATILIRSANIZ TAZMİNAT ALIRSINIZ 

SORU: İşçi emeklisiyim. Destek primi ödeyerek 9 yıldır özel bir firmada çalışmaktayım. Çıkarıldığım takdirde bu 9 yıla ait kıdem tazminatımı alabilir miyim? (Sadettin Yıldız) 
CEVAP: Sosyal Güvenlik Destek primi ödemeniz kıdem tazminatına hak kazanmanıza engel değil. 9 yıla ait kıdem tazminatınızı kanunda belirtilen sebepler dahilinde iş sözleşmenizin sonlanması halinde alabilirsiniz.

DIŞARIDAN PRİM ÖDEYEBİLİRSİNİZ 

 

SORU: SSK’dan 6-7 yıllık sigortam var. Şu an çalışmıyorum. Kendi isteğim üzerine uygun fiyattan sigorta yatırabilir miyim?
(Şafak Can) 
CEVAP: İsteğe bağlı sigortalı olabilirsiniz. Alt-üst sınır arasından tutarı bütçenize göre belirleyerek primlerinizi yatırabilirsiniz. İsteğe bağlı sigortaya ödeyeceğiniz prim belirlediğiniz prime esas kazancın %32’sidir.

(Kaynak: Akşam Gazetesi | 13.08.2013)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.