Kıdem Tazminatı Gidecek, Kıdem Fonu Gelecek (mi?) / Şevket Tezel

 Kıdem Tazminatı uygulamasının fonlaşmasına ilişkin düzenleme bugüne kadar defalarca gündeme getirildi ve akabinde hep yeniden getirilmek üzere bir süreliğine rafa kaldırıldı. Şimdi yine gündeme getirilmiş bulunuyor, ama bu kez iş biraz daha ciddi görünüyor.

Kıdem Fonu diyorum zira getirilmesi düşünülen uygulama tazminat kavramının çok ötesinde bir uygulama olacak. Tazminat bir işlem bir eylem nedeniyle uğranan zarara karşılık öngörülen bir hak oluyor. Bugüne kadar kıdem tazminatı denilen hak da işçi ve işveren arasındaki iş akdinin işveren tarafından haklı neden olmadan feshi halinde işçinin işini kaybını karşılamak amacıyla öngörülmüş oluyordu.

Kıdem Fonunda ise böyle bir yön yok, işçi işverene "Hadi bana eyvallah ben yeni iş buldum oraya gidiyorum" dese kaybetmeyeceği, İşverenin de "Ben senin yerine daha genç ve daha düşük ücretle başkasını alacağım, artık işe gelme" dese doğan ya da yanan bir hak olmuyor.

Amaç Ne?

Bütün işverenlere yaygınlaştırma ama oranını üçte bire indirerek sulandırma, önemli bir hak olmaktan çıkarma ve en sonunda Siyasi İrade tarafından tepe tepe kullanılacak bir havuz oluşturma amacı sırıtan bir uygulama sunulduğu kadarıyla.

Tek Koz Genel Grev mi?

Kıdem Fonu Yasa Tasarısına işçiler ve sendikaları hep itiraz ettiler, koz olarak da genel greve çıkacaklarını duyurarak ancak rafa çıkmasını sağlayabildiler. Bu kez daha ciddi diyorum, çünkü çalışanların elindeki son koz da refüze olmak üzere. Zira iki gün önce Metal İş Sendikasının grevi "Milli güvenliği tehdit" gibi akla zarar bir iddiayla BKK'ca ertelendi.

İşte böylesi önem derecesi küçük bir grev milli güvenliği tehdit edebiliyorsa "Genel Grev" ne yapmaz değil mi? Yani işçinin elindeki tek koz da benzeri bir mazeret ile geri bıraktırılınca Kıdem Tazminatını kaldıracak Kıdem Fonu düzenlemesinin rafa kalkacağına ihtimal vermek güç.

Hele ki önümüzdeki 2015 yılı Genel Seçimleri sonuçlandıktan sonra Fonun yasalaşması kuvvetle muhtemel. Tabii böyle bir yasanın etkisi zamanla daha iyi anlaşılacak.

Bununla beraber 2015 Yılı Genel Seçimlerine kadar çıkması beklenmemeli. Zira İktidar seçimlere böyle bir tartışma ile girmek istemeyecektir.

İşçiler Neden İtiraz Ediyor?

İşçiler itiraz ediyor, çünkü işverenin ödeyeceği aylık kıdem tazminatı fon kesinti oranı %3 denince bu hakkın üçte ikisi, %4 denince yarısından fazlası gitmiş demek oluyor. İşçinin işyerine bağlılığının ödülü olan kıdem tazminatı etkisini ve önemini uzun vadede kaybediyor.

Hükümet kıdem tazminatı alamayanların çoğunluğu teşkil ettiğinden dem vurarak düzenlemeyi savunurken, sırf tazminat alamayanlara yönelik bir düzenleme çıkarmaktan kaçınması bu görüşünün çok da samimi olmadığını ortaya koyuyor. Aslında “Bu kıdem tazminatı işverenlere bir yüktür, bu yükü kaldırmak, en azından şimdilik üçte bire indirip hafifletmek istiyoruz” ya da “10 yıl boyunca dolacak ve önemli bir kaynak oluşturacak yeni bir Fon oluşturmak istiyoruz” yerine tazminat alamayanların hakkını koruyor pozisyonuna bürünmeyi tercih ediyorlar.

Kötü Örnekler Çok

Tasarrufu Teşvik Fonu ve Konut Edindirme Fonu gibi dönemin iktidarlarının çerezi olarak çalışanların hak kaybına yol açana fon tecrübeleri ve bu iktidarın döneminde de işçilerin istifadesini minimize eden yapısı yüzünden devleşen İşsizlik Sigortası Fonu çalışanların yeni bir fona sıcak bakmayışındaki haklı kötü örnekleri oluşturuyor.

Fakat buna karşın tamamen Hükümetin kontrolünde yeni bir Fonun oluşması Hükümet için de elbette cazip bir kaynak anlamına geliyor. On yıl boyunca para çıkışı olmayacak ama havuz gibi para birikmeye devam edecek bir Fon iştah kabartacaktır.

Kıdem Tazminatı Alınamaz Boyuta mı Geliyor?

Kıdem tazminatı mevcut halde, emekli aylığı bağlatırken, işten işverence geçerli veya geçersiz nedenle çıkarılma halinde, işçinin haklı nedenle iş akdini feshi halinde, ölüm halinde, kadın çalışanların evlenmesi halinde, erkek çalışanların askere gitmesi halinde ve 15 yıl ile 3 bin 600 gün şartlarını sağlama halinde alınabiliyor.

Yeni Fon tasarısına göre;

15 yıl ve 3600 günü doldurunca yarısı kadar alınabilecek,

• Konut edinecek kişilere de fon hesabında biriken tutarın yarısı ödenecek.
• Fondaki parasını ikinci ve sonraki seferlerde kullanmak isteyenler için bir önceki kullanımdan sonra bin 800 gün prim ödeme şartı aranacak.
• Beş yıl süreyle fondaki hesabına prim yatırılmayan işçiler ise fondaki hesaplarında biriken tutarın tamamını alabilecek.
• Ayrıca emekli olunca
• veya ölünce hak sahiplerince alınabilecek. 

Küçük İşletmeler İçin de Zararlı Olacak

Kıdem Fonu Yasa Tasarısı bu şekilde yasalaşırsa küçük işletmelerdeki yetenekli personeli büyük holding ve işletmeler kapacak. Tabiri caizse büyük balık küçük balığı yutacak.

Yani Fon tasarısını büyük işverenlerin onaylaması, küçük işverenlerin ise karşı çıkması gayet normal.

Çözüm Ne Olmalı?

Kıdem Fonu ne olursa olsun oluşturulacak noktasında isek oluşturulmalı ancak bu fona Kıdem Fonuna gönüllü girmek isteyen işçiler sokulmalı. Önceki sistemde kalmak isteyen işçilere eski sistemde kalma hakkı tam serbestlikle tanınmalı.

İşten işsizlik ödeneğine hak kazanacak biçimde ayrılan işçilere Fondan yararlanmada ilave haklar tanınmalı.

Fonun denetimi bağımsız denetim şirketlerince yapılmalı, siyasi baskıya maruz olmayacak bir idari yapı oluşturulmalı.

Tasarıda işveren Fona tazminat aidatlarını ödemezse bir yaptırımı yok, bu konuda bir yaptırım öngörülmeli ve teşvik sisteminden yararlanması da bu yükümlülükleri yerine getirmesine bağlanmalı.

Bunun dışındaki çözümlerde ısrar Hükümeti büyük işverenlere endeksli bir tutum içerisinde olmanın yanında kullanılacak yeni bir kaynak oluşturma iştahıyla davrandığı izleniminden kurtarmayacak.

Umarım yanılırım, ama korkarım müdahale edemeyeceği bir Fonu içeren bir düzenleme de Hükümetin istediği bir değişiklik olmayacaktır. 

(Kaynak: alitezel.com | 12.02.2015)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.