İkramiye Davasında Ne Zaman Dağ Fare Doğurur? / Şevket Tezel

 Okurum Önder Erdin

“15.02.2000 tarihinde 35 yıl hizmetle 1/4 derece kademeden 3600 ek gösterge ile memuriyetten emekli olduğunu, fakat o zamanki yasal engel nedeniyle azami 30 yıllık ikramiyesini alabildiğini, AYM'nin iptal kararından sonra 21.10.2015 tarihinde SGK'ya başvurduğunu, SGK’nın beş yıllık ikramiyeyi vermeye razı olmakla beraber çok düşük bir bedel çıkardığını, beş yıllık ikramiye için 34 TL (Otuz dört Türk Lirası) hesap çıktığını, bunun da sebebi olarak paradan altı sıfır atılmasının söylendiğini” belirterek soruyor, “Bu durum doğru mudur? Değilse aslı nedir?” diyor.

Okurumuza benzer tüm eski memurların açmayı düşündükleri ikramiye davalarına ışık tutması babında cevap verelim.

Okurumun zamanında yasal engel nedeniyle alamadığı 30 yıl üzeri hizmete ilişkin ikramiye hakkı ile paradan altı sıfır atılmasının hiçbir ilgisi bulunmuyor.

Sorun 30 yıllık mantıksız ve hukuksuz engeli kaldıran Anayasa Mahkemesi kararında alınacak fark ikramiyenin hesabı bakımından emekli olunan tarihte geçerli memur maaş ve taban aylık katsayılarının esas alınmasından kaynaklanıyor. Yani iptal kararı okurumuza fark ikramiye hakkı alma hakkı tanırken alacağı ikramiyenin 16 sene önceki rakamlardan alınmasına hükmetmesinden kaynaklanıyor.

Aynı miktar paranın 16 sene önceki alım gücü korunamadığı için son derece değersiz bir karşılık almış oluyor.

Sorun TL’den Sıfır Atılması Değil

Bu durumda 1/4 derece ve kademede 3600 ek göstergeli bir memurun alacağı beş yıllık ikramiye yekunu 15.02.2000 tarihinde geçerli 13810 memur maaş katsayısı ile 88500 taban aylık katsayısı gereği toplam 1681,95 TL olacaktır.

Okurumun bir yıllık ikramiye alacağınızın hesabında;

(5600 x 13810 + 13810 x 9500 x %130 + 88500 x 1000)

formülü kullanılmalıdır.

Buna göre 3600 ek göstergesi ile 2000 yılı ilk yarısında emekli olmuş okurumun bir yıllık ikramiye tutarı 336.389.500 TL (eski TL ile) olur. Beş yıllık ikramiye tutarı da 1.681.947.500 TL olacaktır. Ancak bu rakam 2000 yılı rakamı olduğu için 2005 yılında TL'den atılacak altı sıfır işlemi nedeniyle elbette eski TL ile 1,6 trilyon TL yeni TL ile de 1681,95 TL alması gerekiyor.

Okurum gibi 3600 ek göstergeli bir memur Temmuz 2004 ayında emekli olsa (5600 x 38610 + 38610 x 9500 x %130 + 455050 x 1000) hesabıyla bir yıl için 1.148.099.500 TL, beş yıl için 5.740.497.500 TL yerine altı sıfır atılacağından 5,74 trilyon değil 5.740,50 TL alması gerekecekti.

Ocak 2005 ayında emekli olmuş olsa (5600 x 0,0401 + 0,0401 x 9500 x %130 + 0,486 x 1000) = 1205,80 TL bir yıl için ikramiye alacak, beş yıl için ise 6029 TL ikramiye alacaktınız.

Örneklerden görüleceği üzere TL’den altı sıfır atılması değer kaybının giderilmesi hakkında sonuç üzerinde etkili değil.

Uygulama Nasıl Olmalıydı?

Daha adil bir sonuç için olması gereken TL’den altı sıfır atılmaması olamaz. Zira 31.12.2004 tarihindeki 1.000.000 TL 01.01.2005 tarihinde 1 TL ile eş değerlenmişti. Adil sonuç için çare liradan altı sıfır atmamak değil, ikramiye farkının ödenme tarihinde geçerli katsayılardan ödeme yapmaktır.

Bu durumda örneğin ödeme şimdi yapılmış olduğu için şimdiki katsayılar dikkate alınmış olsa;

(5600 x 0,088817 + 0,088817 x 9500 x %145 + 1,390278 x 1000) formülü ile bir yıllık ikramiye bedeli olarak 3111,11 TL beş yıllık ikramiye bedeli olarak da 15.555,55 TL olmalıydı.

Mahkemeler Güncel Rakam Talebini Kabul Etmedi

Halbuki ne 30 yıl üzeri ikramiye alma yolunu açan Anayasa Mahkemesi ve ne de Anayasa Mahkemesi kararlarının birey lehine geriye uygulanmasını yasal bulan Danıştay ödemenin yapıldığı tarihin katsayılarını esas alınmasını öngörmedi. Bilakis ilk emekli ikramiyesinin alındığı tarihteki memur maaş ve taban aylık katsayılarını esas alınmasına karar verdi.

Dolayısıyla sorun TL'den altı sıfır atılmasından değil, ödeme tutarı bakımından memurun ilk defa emekli olup ikramiyesinin 30 yıla kadar olan kısmının aldığı tarihteki katsayıları esas almasından kaynaklanıyor. Bu nedenle eski tarihlerde emekli olanlardan 30 yıl üzeri hizmete karşılık dava açıp kazananlar çıkan ikramiye tutarı karşılığında okurum gibi şoke oluyorlar.

Vakıa mahkeme kararlarında yasal faize de hükmediliyor, ama bu yasal faiz 2015 yılından sonra SGK’dan ikramiye talep edilen tarihten dava sonucu hakkedilen tarihe kadar şamil oluyor.

 

Önerimiz

Bu bakımlardan okurumun durumunuzda olanlara dava açmadan önce ellerine ne kadar geçeceğini bilmelerini ve ona göre karar vermelerini öneriyoruz. Zira görece olarak daha eski yıllarda emekli olanlar daha düşük ikramiye farkına hak kazanıyor ve “Dağ fare doğurdu” izlenimini ediniyor, yakın tarihlerde emekli olanlar ise TL’nin yıllar içindeki değer kaybından düşüklüğünden daha az etkilendiklerinden daha değerli bir ikramiyeye kavuşuyorlar.

(Kaynak: Ali Tezel | 14.03.2016)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.