Reform askerleri nasıl etkiledi? / Sadettin Orhan

Dizimizin dünkü bölümünde, sosyal güvenlikte askerlere özel haklardan bahsettik.

Bugün, 2008 yılında yürürlüğe giren sosyal güvenlik reformunun askerleri nasıl etkilediğine değineceğiz.
Beğenelim veya beğenmeyelim, sosyal güvenlik tarihimizin en kapsamlı reformu 2008 yılında gerçekleşti. Reformun uygulamasını düzenleyen 5510 Sayılı Kanun'un büyük bölümü 1 Ekim 2008 tarihinde yürürlüğe girdiğinden, askerler için de bu tarih bir milat anlamına geliyor. Aslında 2008/Ekim ayından önce göreve başlayan asker için çok fazla değişen bir şey yok. Zira onlar için emeklilik yönünden 5434 Sayılı Emekli Sandığı Kanunu uygulanmaya devam edecek. Ancak genel sağlık sigortası yönünden bu askerler de yeni kanuna tabi oldular.
2008/Ekim itibariyle ilk defa TSK'ya katılan askerler ise (emeklilik yaş haddi hariç) her yönden 5510 Sayılı Kanuna tabi olacaklar. Dolayısıyla bütün memurlarda olduğu gibi, askerler arasında da "5434 Sayılı Kanun'a tabi asker" ve "5510 Sayılı Kanun'a tabi asker" ayrımı ortaya çıkmış oldu. Kolay anlaşılması için 2008/Ekim öncesi göreve başlayanları eski asker, bu tarihten sonra başlayanları yeni asker olarak ifade edeceğiz.

Yeni askere düşük aylık

Aylık bağlama oranı 25 yıl görev yapmış eski askerler için %75 olarak dikkate alınıyordu. Yeni askerlerde bu oran %50 olacak. Bu da emekli aylığında %30 civarında bir azalma anlamına geliyor.
Eski askerler emekli olunca SSK'ya tabi işe girdiklerinde sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışabiliyorlar. Bu durumda emekli aylıklarını da alabiliyorlar. Ancak yeni askerler emeklilik sonrası SSK (4/a) kapsamında çalışırlarsa aylıkları kesilecek.
Eski askerler, fiili olarak 10 yıllık hizmetini doldurduktan sonra istifa ederek Emekli Sandığına isteğe bağlı kesenek ödeyebiliyor. Yeni asker ise istifa ettiğinde isteğe bağlı prim ödemek isterse, Emekli Sandığı'na değil Bağ-Kur'a (4/b) tabi olarak prim ödeyecek. Bu durumda 25 yıllık (9000 günlük) prim ödemesini en fazla hangi statüde yaptıysa ona göre emekli olacak.

Malûllere pozitif ayrımcılık

Harp ve vazife malûlü askerler, 2008/Ekim öncesi SSK'ya tabi bir işte çalışırlarsa %30 destek primi ödüyorlardı. İsterlerse buna ilaveten %20 de emeklilik primi ödeyerek ileride ikinci bir emeklilik elde edebiliyorlardı. Bağ-Kur'a tabi çalıştıklarında da 12. basamağın %10'u oranında prim ödüyorlardı. 1 Ekim 2008'den sonra bu kişiler memur olurlarsa aylıkları kesilmeksizin emeklilik primi ödeyecekler. SSK veya Bağ-Kur kapsamında çalışırlarsa öncelikle iş kazaları ve meslek hastalığı primi ödeyecekler. Dilerlerse emeklilik primi de ödeyecekler. Ancak Genel Sağlık Sigortası primi ödemeyecekler. Bu imkândan eski ve yeni bütün askerler yararlanacak.
Adi malûllük aylığı bağlanabilmesi için 2008/Ekim öncesinde 10 yıl fiili hizmet müddeti gerekirken, bu tarihten sonra 1800 gün (5 yıl) yeterli olacak. Bu hükümden de eski-yeni bütün askerler yararlanacak.

Dul-yetim aylığı kolaylaştı

Reform öncesinde vefat eden askerlerin dul ve yetimlerine aylık bağlanabilmesi için 10 yıl hizmet şartı vardı. Ancak 5 yıldan fazla 10 yıldan az hizmeti olanların dul eşi bakıma muhtaçsa veya çocuğu okuyorsa aylık veriliyordu. 2008/Ekim sonrasında ise herhangi bir şart aranmaksızın 1800 gün (5 yıl) dul ve yetim aylığı için yeterli olacak.
Eski asker vefat ettiğinde, aylık almayan dul eşe %75 oranında maaş bağlanıyordu ve dul eşin çalışıp çalışmadığına bakılmıyordu. Yeni askerin vefatı sonucu ise dul eşine bağlanacak maaş, dul eş çalışmıyorsa %75, çalışıyorsa %50 olacak.
Eski askerlere eş ve çocuk ölümünde 590 lira, kendisinin ölümünde 1.177 lira cenaze yardımı veriliyor. Yeni askerler için bu tutar 328 lira olarak ödeniyor.
Harp ve seferberlik gibi durumlarda verilen itibari hizmet süresi, eski askerlere her yıl için ilave bir yıl olarak verilirken, yeni askerlere her yıl için altı ay olarak verilecek. Eski askerler için toplam itibari hizmet süresi 3 yıldan az 5 yıldan fazla olamazken, yeni askerler için 3 yıldan fazla eklenmeyecek.

(Kaynak: Bugün Gazetesi | 18.01.2012)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (156 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.